Donkere regenwolken pakken zich samen over de Italiaanse stad Florence. Bron afbeelding: Flickr / jannerboy62
Italië: een samenleving van slaapwandelaars en blinden
Afgelopen december publiceerde Censis zijn jaarlijkse rapport over de economische en sociale trends in Italië. De conclusies zijn veel somberder dan de meest pessimistische voorspellingen: "Het rapport schetst een maatschappij van slaapwandelaars, blind voor voortekenen".
Een slapend land
We lezen in het rapport: "Veel sporen, maar geen zwerm (...) een richting, maar weinig doelen (...) de terugtrekking in kleine thuislanden en kleine claims, verminderde vitaliteit, de schaarste aan doelen (...) de mechanismen van promotie en sociale mobiliteit zijn versleten (...) de economische vertraging luidt een nieuwe fase van onzekerheid in (...) de Italiaanse samenleving lijkt te worden getroffen door een wijdverbreide slaapwandel".
De wortel van het probleem
De kern van deze verschrikkelijke situatie is de crisis van het gezin en de daaruit voortvloeiende daling van het geboortecijfer. Het rapport laat zien dat in 2040 het aantal paren met kinderen zal dalen tot 25,8 procent van het totaal, terwijl het aantal 'eenoudergezinnen' zal toenemen tot 9,7 miljoen (37 procent). Van deze 'eenoudergezinnen' (sic) zal meer dan 60 procent bestaan uit ouderen, die hun laatste jaren dus alleen zullen moeten doorbrengen: "De ouderen zullen steeds kinderlozer en steeds meer alleen zijn."
Minder huwelijken
De daling van het geboortecijfer wordt bevorderd door de daling van het aantal huwelijken. Vandaag de dag is slechts 52% van de Italiaanse koppels getrouwd. De trend is dat het huwelijk uitsterft. Over vijf jaar zullen de meeste koppels gewoon 'samenwonen'. Volgens het rapport verzwakt dit het gevoel van echtelijke plichten en daarmee de wens om kinderen te krijgen.
Meer scheidingen
Een andere factor is de toename van echtscheidingen en scheidingen. Terwijl er in de jaren 1980 minder dan 20.000 scheidingen per jaar waren, zijn dat er nu bijna 100.000. Dit tempert natuurlijk de kinderwens, die eerder als een probleem dan als een pluspunt wordt gezien.
Vergrijzing
Terwijl het geboortecijfer daalt, veroudert de bevolking. In 2040 zal 34 procent van de Italiaanse bevolking bejaard zijn, van wie 10,3 procent gehandicapt zal zijn en geen familieleden zal hebben om hen bij te staan.
Oprukkende angst
Het Censis-rapport toont een bevolking die afglijdt naar een soort collectieve depressie. Terwijl de levensverwachting daalt, maakt een gevoel van angst zich meester: "84,0% van de Italianen vreest voor een gek geworden klimaat. (...) 73,4% is bang dat de onopgeloste structurele problemen van ons land de komende jaren een zeer diepe economische en sociale crisis zullen veroorzaken."
Vrees voor oorlog
"Voor 70,6% zullen milieu-, demografische en nu ook oorlogsgerelateerde risico's leiden tot een ineenstorting van de samenleving en tot wijdverspreide armoede en geweld. (...) De terugkeer van de oorlog, opgeblazen door de sociale media, heeft nog een andere angst aangewakkerd: de helft van de Italianen vreest nu dat Italië niet in staat zou zijn om zich militair te verdedigen in het geval van een aanval door een vijandig land". En ga zo maar door.
Een sombere observatie
Vandaar de diagnose: "De Italiaanse samenleving lijkt te lijden aan een wijdverspreid somnambulisme, neergeslagen in een diepe slaap van rationele berekening die zou dienen om structurele, langetermijn-dynamieken met mogelijk fatale gevolgen aan te pakken".
Alle lagen van de bevolking getroffen
"Geconfronteerd met zulke sombere voortekenen," vervolgt Censis, "slagen de weinige positieve economische indicatoren er niet in de zeilen te vullen zodat het schip kan vertrekken. Dit slaapwandelen treft niet alleen de heersende klasse, maar is een wijdverbreid fenomeen onder de zwijgende meerderheid van de Italianen".
Het rapport krijgt bijval
De bevindingen van Censis komen overeen met die van ISTAT. In het statistisch rapport van 26 oktober 2023 staat het volgende: "In 2022 heeft de neerwaartse trend in het geboortecijfer zich voortgezet. Het aantal geboorten daalt verder met 1,7% ten opzichte van 2021, waarmee de trend die in 2008 begon, wordt bevestigd. De Italiaanse bevolking neemt systematisch af. Sinds 2008 is het geboortecijfer met 31,8% gedaald".
Minder vruchtbare vrouwen
Volgens ISTAT is deze daling van het geboortecijfer te wijten aan "structurele veranderingen in de vrouwelijke bevolking". Om te beginnen zijn er nu minder vrouwen in de vruchtbare leeftijd (15-49) dan vroeger. Degenen die geboren zijn tijdens de zogenaamde babyboom zijn nu de reproductieve leeftijd voorbij. En het aantal vrouwen geboren tijdens de baby-bust neemt elk jaar af.
Lees ook: Ambtenaren of activisten? Het verschil wordt steeds kleiner
Uitstellen van kinderen krijgen
Een tweede factor is de vertraging van het moederschap. Terwijl babyboomers vroeger kinderen begonnen te krijgen als ze begin twintig waren, ligt de drempel nu bij midden- tot eind dertigers. Als gevolg hiervan is Italië gedaald naar een geboortecijfer van 1,19, wat de helft is van wat nodig zou zijn om de bevolking op peil te houden.
Enorm verlies aan bevolking
Zowel Censis als ISTAT laten zien dat Italië in 2050 bijna 5 miljoen mensen zal hebben verloren, het equivalent van haar twee grootste steden: Rome en Milaan.
Geen weg terug
Deze situatie bereikt snel het point of no return, d.w.z. een situatie waarin, zelfs als alle vruchtbare vrouwen weer kinderen zouden krijgen, de neerwaartse trend niet meer kan worden omgekeerd: "Vrouwen in de vruchtbare leeftijd zullen afnemen, waardoor een objectieve en onoverkomelijke barrière wordt opgeworpen voor elke poging om het dalende geboortecijfer om te buigen".
Instorting sociale zekerheid
Deze snelle bevolkingsafname zal in de nabije toekomst rampzalige gevolgen hebben voor de Italiaanse samenleving. Met minder jonge mensen die belasting betalen en meer oude mensen die een uitkering ontvangen, zal het hele socialezekerheidsstelsel - de trots van de moderne samenleving - instorten, te beginnen met de openbare gezondheidszorg.
Sombere toekomst voor jong en oud
Mensen gaan steeds later met pensioen en ontvangen steeds minder salaris. Jonge mensen weten dat ze meer moeten werken en minder zullen verdienen. Met torenhoge prijzen wordt het steeds moeilijker om alleen van een pensioen te leven.
Omvolking
Sinds 2000 is de afname van de autochtone bevolking deels tenietgedaan door een snelle toename van immigratie en een hoog geboortecijfer onder immigranten, vooral moslims. Het Censis-rapport laat zien dat ook deze trend tekenen van uitsterven vertoont. De vervanging van de Italiaanse bevolking gaat echter door, omdat er steeds meer immigranten bijkomen, terwijl meer en meer Italianen het land verlaten om elders een beter leven te zoeken.
Lees ook: Succes: NPO verwijdert video voorleesuurtje Pim Lammers na actie Gezin in Gevaar
De duivel liegt altijd
Laten we nu proberen deze getallen te interpreteren. Het lijkt duidelijk dat de moderniteit aan het instorten is. Die brave new world die werd voorgesteld in het kielzog van de economische 'wonderen' van na de Tweede Wereldoorlog, gebaseerd op eindeloze wetenschappelijke en technologische vooruitgang, wijdverspreide rijkdom en grenzeloos vermaak, een wereld gesmeed onder het mom van vrijheid en plezier, loopt ten einde. Een andere wereld van onrust, angst en pijn is in opkomst. De duivel geeft nooit wat hij belooft.
Radeloze jeugd
Het rapport van Censis spreekt van een wereld waarin "structuren en identiteiten afbrokkelen", waardoor mensen, vooral jongeren, "kwetsbaar en bang" worden. Maar liefst 64% van de jongeren zegt dat ze "niet meetellen in de maatschappij". Met andere woorden, ze hebben geen plaats in de moderne tijd.
Globalisering heeft gefaald
Het laatste grote project van de wereldleiders - globalisering - is mislukt. Uit het Censis-rapport blijkt dat 69,3% van de Italianen gelooft dat globalisering meer problemen dan voordelen heeft gebracht, terwijl 84% denkt dat ze een slechter leven zullen hebben dan hun voorouders. Precies het tegenovergestelde van wat de moderniteit beloofde.
De ware kern van het probleem
Aan de basis van deze situatie ligt een diepe morele en dus religieuze crisis. Jonge mensen wordt niet langer geleerd dat "het leven van de mens op aarde een strijd is" (Job, 7.1). De mens heeft niet alleen rechten maar ook, en ik zou zeggen vooral, plichten. Eén daarvan is "wees vruchtbaar en vermenigvuldig u" (Gen 1:28), dat wil zeggen, treed in het huwelijk en krijg kinderen. Huwelijk en ouderschap brengen meerdere bevredigingen met zich mee.
Het huwelijk is een kruis
Er is echter ook een keerzijde. Het huwelijksleven is niet gemakkelijk, kinderen krijgen is niet eenvoudig, kinderen opvoeden is soms niet comfortabel. Door de eeuwen heen heeft de mens deze taak echter altijd met enthousiasme op zich genomen, grotendeels gecompenseerd door de geneugten van het gezinsleven.
Gebed en sacramenten als steun
Om ons te helpen deze plichten te vervullen, heeft God ons naast onze instincten (zoals het moederlijke) de goddelijke genade gegeven, die onze intelligentie verlicht, onze wil versterkt en onze hartstochten tempert. En dit moet gezocht worden door gebed en het vaak deel hebben aan de sacramenten. Dit is de enige uitweg uit deze crisis.
Lees ook: Waarom de man-vrouw loonkloof in feite een mythe is
De Italianen moeten zich bekeren
Zolang er nauwelijks materiële oplossingen worden voorgesteld om de demografische crisis te beteugelen - minder belastingen, meer sociale prikkels enzovoort - zullen ze de takken raken en niet de wortel van het probleem. Er is een religieuze bekering nodig.
Dit artikel was eerder gepubliceerd op atfp.it
Laatst bijgewerkt: 28 maart 2024 16:16