In nood of een crisis leert men zijn vrienden kennen.
Waarom hebben moderne mensen geen vrienden?
"Geen groter liefde dan deze heeft een mens, dan dat hij zijn leven geeft voor zijn vrienden." (Johannes 15:13) Deze onderwijzing van de Goddelijke Meester leert ons veel over het grote belang van vriendschap.
Facebook- en andere “vrienden”
Zou u uw leven geven voor uw vrienden? Zouden zij dat voor u doen? Als het antwoord op een van deze vragen nee is, kan een beter begrip van wat echte vriendschap inhoudt wellicht zulke diepe relaties mogelijk maken. Helaas zijn veel moderne mensen misvormd door het fictieve idee van vriendschap zoals dat in films wordt uitgebeeld. Ook geven het internet en de sociale media vriendschap weer als een terloopse kennismaking met anderen. De uitdrukking Facebook-vriend duidt op een oppervlakkige vriendschap die door één muisklik wordt geactiveerd.
Lees ook: Het gezin: De eerste verdedigingslinie van de samenleving tegen het totalitarisme
Vriendschap om kortstondig voordeel is geen vriendschap
Echte vriendschappen zijn echter gebaseerd op gedeelde morele deugden en worden verkregen door hard werken en opoffering. Ze kunnen niet uitsluitend gebaseerd zijn op een toevallige ontmoeting, gezamenlijke activiteiten en persoonlijke interesses. Twee mensen ontmoeten elkaar niet zomaar en worden meteen beste vrienden voor de rest van hun leven. Dit is een veel te romantische opvatting van vriendschap. Evenzo kan vriendschap niet worden gereduceerd tot de gedeelde belangen van zakelijke relaties, omdat het daarbij gaat om een quid pro quo, een voor-wat-hoort-wat-relatie. Er is daarbij steeds sprake van direct eigenbelang. Daarom wijzen sociale wetenschappers erop dat moderne Westerlingen weinig diepe vriendschappen hebben.
Een hoger motief is nodig
De hoofdoorzaak van dit gebrek aan echte vriendschap is dat de meeste relaties gebaseerd zijn op de korte-termijn voordelen die het contact oplevert. In deze relaties gaat het om het behalen van voordeel en niet om mensen. Deze verwrongen visie op relaties kan gemakkelijk leiden tot vijandigheid in plaats van vriendelijkheid in tijden van crisis. Relaties kunnen ook het gevolg zijn van het verkeren in een gemeenschappelijke school- of werkomgeving. Zonder een hoger motief kunnen deze alledaagse banden rivaliteit en intense concurrentie en zelfs haat voortbrengen.
Plezier en winstbejag zorgen voor oppervlakkige relaties
Een andere factor die leidt tot het gebrek aan vriendschap is een cultuur die georganiseerd is rond onmiddellijke behoeftebevrediging. De hedendaagse samenleving is georganiseerd als een coöperatieve onderneming. Iedereen probeert geld te verdienen en van het leven te genieten door bij te dragen aan de coöperatie en met anderen samen te werken om een winstgevend rendement op hun investering te krijgen. Het verschil in levensbeschouwing, principes, idealen en cultuur wordt geparkeerd omwille van plezier en winst.
Bij moeilijkheden strand de vriendschap
Zolang het goed gaat met deze coöperatie/samenleving, gedijen dergelijke relaties. Maar als de tijden zwaar worden, vallen ze uit elkaar. Dezelfde oppervlakkige mentaliteit die vluchtige relaties bevordert, leert mensen ook het brengen van offers af te wijzen. Dus wanneer de tijd komt om iets op te offeren voor vrienden of inspanning voor een vriendschap te doen, zien mensen de betreffende vriend als een verliespost. Tragisch genoeg zien velen vrienden als het er om spant slechts als een middel om een doel te bereiken.
Vriendschap kan al op jonge leeftijd beginnen. Een levenslange vriendschap is waardevoller dan iedere geldschat.
Opoffering en beoefening van deugd
Dergelijke vriendschappen zijn dus oppervlakkig en van korte duur. Zij plaatsen het ego van de persoon in het middelpunt van een relatie. Zodra de richting van de band buiten de bevrediging van het ego afdwaalt, kan het contact worden beëindigd omdat het idee van opoffering zo ver uit het bewustzijn is verdrongen. Echte vriendschap heeft een hoger ideaal nodig dat tussen de twee betrokken partijen in hangt. Het christelijke idee van vriendschap is gebaseerd op een bovennatuurlijk geloof in God, die de drijfveer verschaft voor opoffering en liefde. Zo hebben christenen hun naasten lief uit liefde voor God en niet uit persoonlijk voordeel. Zij worden in staat gesteld zichzelf op te offeren voor hun vrienden als een middel om hun liefde voor hen te tonen.
Gebrek aan echte bondgenoten
Een vriendschap die gebaseerd is op het leven van de deugden en de liefde tot God plaatst een hoog ideaal in het centrum van de relatie en verdringt zo het ego dat de naastenliefde vernietigt. Diepe bondgenootschappen, opofferingsrelaties, bijvoorbeeld, worden gewoonlijk in de oorlog gesmeed. Het zijn duurzame vriendschappen die tot stand komen door wederzijdse opoffering, gemotiveerd door idealen. Vandaag de dag zijn er steeds minder vrienden en is er steeds meer afkeer tussen mensen die vrienden zouden moeten zijn, zelfs binnen families. Het gebrek aan vriendschap voert de samenleving in een vergevorderd stadium van desintegratie. De hoofdoorzaak is egoïsme en het ontbreken van naastenliefde.
Het christelijk model van vriendschap is die tussen Christus en Johannes de Evangelist. Uitsnede uit een schilderij van het Laatste Avondmaal, door een onbekende schilder.
Verergering door corona-crisis
De COVID-crisis heeft dit probleem enorm verergerd. Recente Nederlandse onderzoeken wijzen, vooral onder jongeren, op het toenemen van stress (40%), eenzaamheid (38%) en aanhoudende vermoeidheid (36%). Ook relatief weinig contact en het gebrek aan variatie daarin, de sleur en moedeloosheid over het einde van de crisis zorgen ervoor dat deze groep mentaal in de knoop raakt.
Terugkeer naar een christelijke deugdenbeoefening
Aan de oppervlakte lopen de redenen uiteen, maar de kern van het probleem is dezelfde. Het is gemakkelijk om sociale media, gebrek aan gemeenschappelijke interesses, introversie, verhuizing, drukke familiezorgen de schuld te geven van sociaal isolement. Achter deze redenen schuilt echter het verlangen naar voordelen en de bevrediging van het ego. Een oud gezegde luidt: Om een vriend te hebben, moet je een vriend zijn. Vriendschap is werk en vereist opoffering. Maar het is rijkelijk belonend wanneer het gebaseerd is op deugdzaamheid en liefde voor God. Als mensen nog niet zo lijden als de verloren zoon, zullen zij de echte oorzaak van het gebrek aan vrienden niet zien. Egoïstisch individualisme en het gebrek aan christelijke naastenliefde is de samenleving aan het vernietigen. Het is tijd om terug te keren naar het beoefenen van de christelijke deugd.
Dit artikel van Gary Isbell verscheen eerder in het Engels op returntoorder.org en is licht aangepast naar de Nederlandse situatie. Bron Nederlandse cijfers parnassiagroep.nl
Laatst bijgewerkt: 29 november 2023 17:31