Netjes je vinger opsteken, dat moet je leren. Nederlandse docenten hebben steeds meer last van rumoer in de klas.
Nederlandse klassen missen discipline, stelt Vlaamse pedagoog. Wat zit er achter de wanorde?
Nederlandse klassen zijn rumoeriger dan in andere landen. Dat constateert de Vlaamse pedagoog Orhan Agirdag, die onderzoek deed naar het voortgezet onderwijs.
"Structurele gedragscrisis"
Professor Agirdag heeft met twee andere onderzoekers de resultaten bekeken van de PISA-enquête, die de schoolprestaties van leerlingen meet. Op het punt van discipline scoort Nederland slecht: we staan op plek 65 van de 81. Agirdag spreekt van een “structurele gedragscrisis” in Nederlandse klassen. “In West-Europa scoort alleen Frankrijk slechter. Dat is geen compliment,” zegt de onderzoeker tegen Trouw.
Invloed op leerprestaties
Deze PISA-enquete wijst uit dat Nederlandse kinderen ook slecht scoren in rekenen en taal. Agirdag is terughoudend met het spreken over een causaal verband met de gebrekkige discipline. Het valt echter moeilijk te geloven dat de wanorde in de klas geen invloed heeft op de leerprestaties.
Lees ook: Wordt de cancelcultuur gecanceld?
'Treedt kordaat op tegen overlast'
De pedagoog doet aanbevelingen richting schoolbesturen. “Die moeten duidelijk maken welk gedrag wel en niet wordt getolereerd. Daarmee bedoel ik niet dat je law and order moet uitstralen of spierballen moet laten rollen. Leerlingen gedijen het best in een warme omgeving die tegelijkertijd kordaat optreedt tegen overlast. Je moet een leerling kunnen uitleggen dat je streng bent omdat je het beste met hem of haar voorhebt,” aldus Agirdag.
Nederland en Vlaanderen: een significant verschil
Agirdag komt uit Vlaanderen, dat qua cultuur en vooral taal veel lijkt op Nederland. Maar qua orde in de klas zijn de verschillen significant. Ouders die met schoolgaande kinderen vanuit Vlaanderen verhuizen, merken dat er in Nederlandse klassen minder discipline is. Er wordt zachter (of zelfs niet) opgetreden tegen roken, schelden en zelfs drugsgebruik. Wangedrag dat je niet in je hoofd haalt bij een Vlaamse docent, kan een leerling zich wel permitteren bij een Nederlandse leerkracht.
Lees ook: ‘Burgerschapsonderwijs gaat ten koste van rekenen en taal’
Zelfontplooiing als hoogste waarde
Aan de motivatie van Nederlandse docenten ligt het niet. Leerkrachten weten vaak zelf het beste hoezeer kinderen gebaat zijn bij orde, structuur, regelmaat en netheid. Het probleem is de cultuur, waarin deze deugden in diskrediet zijn geraakt. In de moderne tijd is zelfontplooiing de hoogste waarde. Je moet vooral zijn wie je bent. Zo krijg je kinderen die vooral denken aan wat zijzelf willen zeggen. Of andere leerlingen – laat staan de docent – van hun inbreng gediend is, komt niet eens in ze op.
Gelijkheidsdenken
Wat de wanorde versterkt is een sterk egalitarisme. In Vlaanderen geldt nog meer dat de docent de baas van de klas is. Het is een meer hiërarchische cultuur, gestempeld door de katholieke traditie. In Nederland is het gelijkheidsdenken dominanter. ‘Wie ben jij als leraar om mij te zeggen wat ik moet doen?’ is dan een gedachte die sneller opkomt bij een leerling.
Het belang van het gezin
In Nederland wordt het onderwijs nogal eens gezien als een machine. Voer nieuwe vakken in en ontwikkel een nieuwe leermethode: je zult zo zien dat het toestel beter draait. Maar je kunt niet systemen bedenken die zo goed zijn dat niemand goed hoeft te zijn. Die goedheid – deugden als ordentelijkheid, gehoorzaamheid en zelfbeheersing – moet primair vanuit huis komen. Vanuit het gezin dus. Pas als daar orde heerst, kan er op school discipline komen.
Laatst bijgewerkt: 26 maart 2025 17:00
