Er was een tijd dat kuise en beschaafde kleding de standaard was.
Hoe christenen zich kleden is een uitdrukking van hun doorleefd christendom
Christenen dragen kleding niet slechts om warm te blijven of onkuisheid te voorkomen. Kleren drukken geloof uit. Dat betoogt Virginia Coda Nunziante in haar nieuwste boek Christian Fashion in the Teaching of the Church. Dit artikel is een bewerking van haar lezing over het boek.
'Begreep u wat christelijk leven betekent?'
Mijn boek is een antwoord op Dom Pollien, die zijn boek Doorleefd christendom afsluit met een vraag: "U die de nobele ambitie hebt om op een christelijke manier te willen leven; u die vastbesloten bent om koste wat het kost het meest onvergelijkbare leven in uzelf te ontwikkelen; begrijpt u de noodzaak, waarin u zich bevindt, om van tevoren te weten wat christelijk leven is? Begrijpt u dat uw meest dringende behoefte is om de kennis van het christelijke leven te hebben?"
Geloof drukt zich uit in kleding
De reden waarom ik mijzelf heb gewijd aan het samenstellen van het boekje Christian Fashion in the Teaching of the Church is omdat ik ervan overtuigd ben dat een leven dat op een christelijke manier wordt geleefd - en consequent, vooral voor een vrouw - deels tot uitdrukking komt in de manier waarop men zich kleedt, en dat dit bijzonder belangrijk is in de wereld van vandaag. Ik zal proberen dit kort uit te leggen.
Lees ook: Kleding, kuisheid en klassenverschil
Zomer in Rome: onfatsoenlijke kleding alom
Staat u mij toe u een beeld te schetsen. In deze zomerse dagen worden niet alleen vakantieoorden, maar ook grote steden als Rome of Londen overspoeld door mensen - mannen en vrouwen - die op de meest onfatsoenlijke manier gekleed gaan. Naar mijn mening is dit fenomeen een bruut geweld tegen christenen, omdat het een van de belangrijkste maar ook meest kwetsbare deugden van ons geloof in gevaar brengt: kuisheid.
Onfatsoenlijke kleding hangt samen met hedonisme
In de straten en op de pleinen van de grote steden worden voorbijgangers taferelen opgedrongen die de ogen verstoren, de nieuwsgierigheid voeden, ongeordende verlangens opwekken en in die zin een echte aanval vormen. Toch kunnen we niet ontkennen dat er een zekere samenhang zit in deze onfatsoenlijke kleding: het komt overeen met de dominante levensfilosofie, die materialisme, hedonisme en de ontbinding van alle waarden is. Alles is geoorloofd en het najagen van genot is het uiteindelijke doel. Er zit een samenhang in deze scène.
Gewaden bij de Heilige Mis zijn gericht op de glorie van God
Laten we nu een tweede beeld bekijken. Een kerk in Rome of Londen - de Brompton Oratory bijvoorbeeld - waar de Heilige Mis volgens de oude Romeinse ritus met grote zorg, nauwkeurigheid en pracht wordt opgedragen. De liturgie, de gewaden van de celebranten, de muziek, de overweging - alles vormt een sfeer die zich afzet tegen die van hedonisme, relativisme, ontbinding. Dit tafereel impliceert een levensfilosofie die aan God is opgedragen, wat de christelijke levensfilosofie is. Het is niet gericht op het spastische streven van de mens naar genot, maar op zijn heiliging en de glorie van God. Ook in deze scène is er een opperste consistentie.
Priesterkleding herinnert aan roeping
Maar wat zouden we zeggen als de priester die het Heilig Misoffer viert de kerk zou verlaten in een T-shirt, korte broek en sandalen? Dat zou inconsequent zijn, want net zoals er gewaden zijn die geschikt zijn voor het vieren van de Heilige Mis, is er ook de soutane, de manier van kleden waarmee de priester zichzelf en anderen dagelijks herinnert aan zijn roeping.
Uiterlijke orde drukt de innerlijke orde uit
Waarom zou de priester de plicht hebben om altijd zijn identiteit te openbaren, en de leek - de eenvoudige christen - niet ook de plicht hebben om te spreken, te bewegen en zich te kleden als een christen? Dit geldt voor zowel mannen als vrouwen, die in hun uiterlijke orde altijd de innerlijke orde moeten uitdrukken waarnaar ze moeten streven. Deze orde weerspiegelt de oneindige schoonheid die God is.
'De samenleving spreekt via de kleding die ze draagt'
Dit is wat "doorleefd christendom" betekent en daarom kunnen we spreken van een christelijke manier van leven. Paus Pius XII bevestigde dat: "de maatschappij als het ware spreekt met de kleding die ze draagt; met kleding onthult ze haar geheime aspiraties en gebruikt ze, tenminste gedeeltelijk, om haar eigen toekomst op te bouwen of te vernietigen." Volgens de leer van de pausen was het tijdperk waarin het christelijke ideaal van de samenleving het meest perfect tot uitdrukking kwam de Middeleeuwen, toen (om Leo XIII te citeren) "de filosofie van het Evangelie de staten regeerde". In dat tijdperk drong de invloed van de christelijke wijsheid en haar goddelijke deugd door in de wetten, instellingen en culturen van de volkeren."
De anarchistische spijkerbroek
De overgang van de Middeleeuwen naar de Renaissance en het humanisme is ook terug te vinden in de mode van die tijd. Mode was ook het grote middel om de ideeën van de Franse Revolutie over te brengen. De mode maakte van het roerige jaar 1968 een radicaal keerpunt in het westerse sociale leven. De criteria van schoonheid, decorum, harmonie en elegantie, die al in een crisis verkeerden, werden overwonnen door de egalitaire en anarchistische geest die de ziel van de studentenbeweging was. In 1968 liepen de meeste meisjes op demonstraties in broeken. De spijkerbroek werd een soort uniform voor de jeugd, het symbool bij uitstek van de nieuwe egalitaire mode.
Lees ook: Dit is wat er mis is met voorgescheurde jeans en vuilgemaakte gymschoenen
Homoseksuele activisten
Weinigen kennen de beslissende rol van de Oostenrijkse ontwerper Rudi Gernreich (1922-1985), die in 1954 samen met zijn "partner" Harry Hay (1912-2002) de Mattachine Society oprichtte, de eerste organisatie die homoseksuele bevrijding in de Verenigde Staten promootte. Gernreich oefende een grote invloed uit op de mode en liep vooruit op het begrip "genderfluïditeit". Hij bedacht onder andere het Unisex Project, waarbij mannelijke en vrouwelijke modellen in identieke kleding werden gekleed.
Geslacht vervangen met gender
Langs deze lijnen ontwikkelde genderstudies zich in de jaren zeventig binnen het Amerikaanse feminisme. De voorstanders ervan plaatsten de ontkenning van een authentiek verschil tussen mannen en vrouwen centraal in hun conceptuele benadering. De notie van een fluctuerende en subjectieve identiteit gebaseerd op een sociale constructie van gender verving de objectieve realiteit van biologische sekse.
Kinderen krijgen 'geslachtsingreep' opgedrongen
Het concept stelt dat het verschil tussen man en vrouw slechts een cultureel en geen natuurlijk gegeven is. Aangezien cultuur kan veranderen, is de volgende stap het suggereren van inwisselbaarheid in de praktijk. Zo biedt de medische wereld chirurgische ingrepen aan om van een man "een vrouw" en van een vrouw "een man" te maken. Om dit utopische idee tot norm te verheffen, moet het op scholen worden opgelegd en moeten kinderen van jongs af aan worden geïndoctrineerd.
Jongens als meisje gekleed en vice versa
Kleding is opnieuw een revolutionair middel. Op kleuterscholen en scholen waar genderideologie wordt toegepast, kleden jongens zich als meisjes en meisjes als jongens. Jongens kunnen hun nagels laten lakken en krijgen les in borduren en haken, terwijl meisjes zich wijden aan het demonteren van motoren of het spelen met speelgoedautootjes.
De juiste maat houden
Mode is daarom een geducht revolutionair wapen en moet bestreden worden wanneer het de principes van de katholieke moraal en de kernwaarden van de westerse cultuur omver dreigt te werpen. Op 6 oktober 1940, een paar maanden na zijn verkiezing, richtte Pius XII zich tot de jonge vrouwen van de Katholieke Actie en zei dat: "Mode en bescheidenheid zouden samen moeten lopen als twee zussen, omdat beide woorden dezelfde etymologie hebben, van het Latijnse modus, dat wil zeggen, de juiste maat, waarbuiten men niet de juiste weg kan vinden."
Kruistocht tegen de vijanden van de christelijke moraal
Op 22 mei 1941, terwijl de Tweede Wereldoorlog woedde, benadrukte Pius XII de noodzaak van een "kruistocht" tegen degenen die de christelijke moraal bedreigen, waarbij hij wees op de verantwoordelijkheid van de pers, de bioscoop en variétéshows. Volgens dezelfde paus is het heel belangrijk om te erkennen dat mode invloed heeft op de maatschappij en daarmee op de gewone man, in goede en slechte tijden.
Lees ook: Na ramp met éénkindbeleid wil China dat burgers meer kinderen krijgen
Paus Pius XII waarschuwde met klem
Pius XII schreef: "Het is een kruistocht tegen hen die de christelijke moraal bedreigen, voortgebracht door de vreedzame stroom van moraal onder de volkeren; een kruistocht tegen de gevaren van krachtige golven van immoraliteit, die overvloeien in de straten van de wereld en alle levensomstandigheden bereiken. Dat dit gevaar vandaag de dag overal te vinden is, is een waarschuwing die niet alleen door de Kerk wordt herhaald, maar zelfs door mensen die buiten het christelijk geloof staan."
Zelfs niet-christelijke denkers zien het gevaar
"De meest scherpzinnige denkers, diegenen die bezorgd zijn om het algemeen welzijn, hekelen krachtig de sinistere bedreiging voor de sociale orde en de toekomst van naties; de vergiftiging van de wortels van het leven door de huidige vermenigvuldiging van aansporingen tot onreinheid; terwijl de toegeeflijkheid (die we beter ontkenning zouden kunnen noemen) van een steeds groter deel van het publieke geweten, dat blind is voor de meest verwerpelijke morele stoornissen, de remmen nog meer verslapt."
Vrouwenrevolutie in stroomversnelling
Pausen na Pius XII lijken zich niet bezig te houden met de kwestie van de mode en de gevolgen daarvan, in de eerste plaats voor vrouwen, maar ook over de hele samenleving. Sterker nog, vanaf het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) lijkt het erop dat de vrouwenrevolutie, of beter gezegd de feministische opstand, binnen de Kerk zelf in een stroomversnelling is geraakt, wat leidt tot een ingrijpende verandering in de kleding en het gedrag van priesters en religieuzen van beide geslachten.
Tweede Vaticaans Concilie
In de jaren direct na het Tweede Vaticaans Concilie probeerden velen de doctrine te scheiden van de modus - de stijl of vorm waarin de doctrine wordt uitgedrukt. Zo drukten deze mensen zich anders uit dan in het verleden en brachten ze een culturele transformatie teweeg die dieper gaat dan het lijkt. De manier waarop we onszelf presenteren - de stijl waarin we ons uitdrukken - onthult een manier van zijn en van denken.
Drie nonnen tonen hoe de Revolutie de kleding aantast. In het midden het habijt zoals het tot 1956 gedragen wordt. Rechts de versie die volgde en die in 1966 al vervangen werd door de linkse kleding. Binnen drie jaar ging ook die de deur uit: draagsters traden uit het klooster of trokken de broek aan.
Kleding drukt wereldbeschouwing uit
Mode is in feite iemands stijl. Stijl drukt de ideeën uit die ons leiden. Door middel van onze kleding drukken we een wereldbeschouwing uit. Als het waar is dat voorbeelden evenveel tellen als ideeën, dan kan de manier waarop we ons kleden ook ons "doorleefd christendom" uitdrukken.
Dit artikel verscheen eerder op tfp.org. Het boek Christian Fashion in the Teaching of the Church door Virginia Coda Nunziante is HIER te koop.
Laatst bijgewerkt: 29 november 2023 16:49