Steeds meer jongeren - geboren en getogen in het digitale tijdperk - kiezen voor een 'domme telefoon', zij ervaren als geen ander hoe technologie ons negatief beïnvloedt.
Gen Z wordt slim: steeds meer mensen kiezen voor ‘domme’ telefoons
Een poster met de titel “Keys to Understand Generation Z” (Sleutels om generatie Z – mensen die nu ongeveer tussen de 12 en 28 zijn – te begrijpen) somt zeven kenmerken op die deze generatie onderscheiden van eerdere generaties. De meeste observaties op de poster zijn generalisaties van beperkte waarde. Eén opmerking is echter bijzonder scherp – en ook onjuist.
Geboren en getogen in het digitale tijdperk
Op de poster staat dat de leden van Generatie Z (of Gen Z) ‘digital natives’ zijn, oftewel geboren en getogen in de digitale wereld. Er wordt uitgelegd: 'Het internet maakt al vanaf hun geboorte deel uit van hun leven en ze weten niet hoe ze zonder internetverbinding moeten leven. Het is gemakkelijk te begrijpen hoe de anonieme auteur van de poster tot deze conclusie is gekomen. De meeste ‘Gen Z'ers’ zijn blijkbaar geboren met een smartphone in hun handen. Voor hen zijn zwart-wit televisies, telefoons met een draaischijf, encyclopedieën en bibliotheekkaartcatalogi net zo ver verwijderd als stoomlocomotieven, petroleumlampen en grammofoons voor babyboomers.
Jongeren willen controle terug
Een recent artikel in The Washington Times zou de makers van de poster wel eens kunnen verrassen. De kop zegt genoeg: “Gen Z op een ‘dopamine-dieet’ – ze brengen de klaptelefoon terug.” Simpele mobiele telefoons waren razend populair in de jaren 2000, voordat BlackBerry's en iPhones hun intrede deden. Nu omarmen steeds meer jongeren deze oudere modellen in een poging om meer controle over hun leven te krijgen.
Lees ook: Nieuw onderzoek legt verband tussen pornografiegebruik en depressie
Technologie stimuleert dopamine
Gen Z verwijst naar mensen die tussen 1996 en 2012 zijn geboren. Deze generatie is gebombardeerd met dopamine, ook wel omschreven als ‘de feelgood-neurotransmitter’, een chemische stof in de hersenen die emoties, sensaties, stemmingen enz. overbrengt. Sociale media en andere snel veranderende stukjes informatie zorgen voor een dopamine-kick. Sommigen theoretiseren dat dopamine op dezelfde manier werkt als stemmingsveranderende middelen zoals antidepressiva en alcohol. De gebruikers genieten zo van het effect dat ze het gebruik ervan opvoeren, vooral naarmate het effect van elk gebruik afneemt. Uiteindelijk wordt dit gebruik een verslaving die de gebruiker niet meer kan beheersen zonder een enorme wilskracht.
Smartphones zijn verslavend
Het artikel in The Washington Times citeert Melissa DiMartino, professor aan het New York Institute of Technology. “Smartphones hebben dezelfde chemische reactie in de hersenen als drugs en alcohol. Naar je telefoon kijken om je beter te voelen, wordt een verslavende cyclus die er uiteindelijk toe leidt dat mensen zich depressief en eenzaam voelen.” PNAS Nexus, een publicatie van de National Academy of Sciences, bevestigt de conclusies van de hoogleraar. Het rapporteert de bevindingen van een experiment waarbij “een mobiele telefoonapplicatie gedurende twee weken alle mobiele internettoegang van de smartphones van deelnemers blokkeerde... Deze resultaten leveren causaal bewijs dat het blokkeren van mobiel internet belangrijke psychologische resultaten kan verbeteren, en suggereren dat het handhaven van de status quo van constante verbinding met het internet schadelijk kan zijn voor tijdgebruik, cognitief functioneren en welzijn.”
Privacy of nostalgie?
Veel Gen Z'ers zijn dan ook tot de conclusie gekomen dat het geen goede zaak is om hun leven aan hun telefoon te wijden. Sommigen omarmen “dopamine-diëten”. Ze willen dat hun mobiele telefoons als hulpmiddelen dienen, niet als meesters. Anderen zeggen dat ze behoefte hebben aan persoonlijke privacy. Het artikel in The Times citeert een jonge man: “Ik heb er altijd een hekel aan gehad dat ik voor iedereen beschikbaar was.” ZDNET, een webproduct van het digitale media- en internetbedrijf Ziff Davis, biedt een meer rechttoe rechtaan verklaring: nostalgie. Het herhaalt de mening van Liam Howley, Chief Marketing Officer van Decluttr, een online bedrijf dat mensen helpt “technologie die ze niet meer nodig hebben te verkopen voor extra geld”. “Nostalgie is krachtig”, voegde hij eraan toe, waarbij hij zei dat veel huidige consumenten een andere en eenvoudigere look willen dan wat nu populair is. De vraag naar deze modellen stimuleert “meer innovatie en verbetering in de wereld van flip- en opvouwbare telefoons”.
Het signaal van de markt
Ongeacht of professor DiMartino of de heer Howley de betere verklaring heeft, de verkoop van klaptelefoons neemt duidelijk toe. Sinds 2021 is de verkoop met 148 procent gestegen, voornamelijk aan klanten tussen de achttien en vierentwintig jaar. Deze trend weerspiegelt “de wetenschap” die stelt dat een terugkeer naar minder opdringerige technologie de psychologische gezondheid van de gebruiker verbetert. Veel leden van de babyboomgeneratie, generatie X en generatie Y zijn inderdaad angstaanjagend afhankelijk geworden van smartphones. Ze zouden er goed aan doen om iets te leren van hun jongere tegenhangers.
Dit artikel verscheen eerder op tfp.org
Laatst bijgewerkt: 2 juli 2025 11:17