Een Amerikaans gezin doet thuisonderwijs. Bron: Flickr.
Ouders kiezen voor thuisonderwijs: 'Precies op het kind afgestemd'
De seksuele revolutie dringt steeds dieper door in het Nederlandse onderwijs. Daardoor kiest een groeiend aantal ouders voor thuisonderwijs. Dat is in principe toegestaan, maar in de praktijk is het niet altijd eenvoudig. Voor het onderzoeksrapport Seksuele indoctrinatie in schoolboeken (2020) interviewde de campagne Gezin in Gevaar een ervaringsdeskundige: een katholieke vader van zes kinderen (vijf jongens, een meisje) in de basisschoolleeftijd, voor wie thuisonderwijs al jaren een dagelijks gegeven is.
Wanneer je kleine kinderen hebt die de leerplichtleeftijd naderen, en je wilt thuisonderwijs gaan geven, welke drempel moet je dan over?
“Je moet er in ieder geval heel vroeg bij zijn. De leerplicht begint in Nederland een maand nadat het kind vijf jaar is geworden. Voordat je kind leerplichtig wordt – wat in Nederland schoolplichtig betekent – moet je een brief gestuurd hebben naar het gemeentebestuur, waarin je een beroep doet op je recht op vrijstelling van de leerplicht op basis van artikel 5b van de Leerplichtwet. Dat wil zeggen dat je in jouw omgeving geen school kunt vinden die met jouw levensovertuiging strookt.”
Dat klinkt betrekkelijk eenvoudig.
“Of dat makkelijk of moeilijk is hangt af van de gemeente. De ene stempelt je beroep op vrijstelling zonder meer af, maar je hebt ook leerplichtambtenaren die moeilijk doen en je vragen concreet aan te tonen dat er voor jouw kind geen geschikte school in de omgeving te vinden is. Bedenk dan steeds dat je geen verzoek tot vrijstelling doet, maar een wettelijk recht uitoefent.”
Laten we aannemen dat die drempel genomen is, zoals bij u. Hoe dan verder?
“Vervolgens moet je zelf in het onderwijs van je kinderen voorzien. Er zijn allerlei gradaties in wat mensen doen. Je hebt de radicale unschoolers, ‘ontscholers’, die hun kinderen helemaal loslaten en zorgen voor wat dan een ‘rijke omgeving’ heet. Die moet de interesses van hun kinderen prikkelen. Dat is redelijk extreem. Het onderliggende principe echter, het ‘verleiden’ tot kennis, vinden mijn vrouw en ik wel goed. Als ouders geef je normaal gesproken om je kinderen, dus probeer je van nature hun interesses te stimuleren. Bijvoorbeeld door interessante boeken te kopen. Via de bibliotheek, door ze te kopen ofwel door ze uit te wisselen met vrienden. Zo ook met knutselmaterialen en computerprogramma’s.”
Hoe stel je de leerdoelen vast?
“Je hebt gezinnen die helemaal voor een klassieke opvoeding gaan. Het middeleeuwse trivium, zeg maar, met Latijn erbij, klassieke literaire werken, liefst in de brontaal. Je hebt er ouders bij waarvan de kinderen Livius leren lezen in het Latijn. Wij leggen de lat iets minder hoog. Het gaat er ons om dat onze kinderen goed leren lezen, schrijven en rekenen. Dat ze hun interesses ontdekken qua muziek en knutselen. Op een gegeven moment moet je voor jezelf beslissen of je het thuisonderwijs ook doorzet naar het middelbaar onderwijs, of dat je een moment kiest van instap in het reguliere onderwijs.”
Ook in het thuisonderwijs zul je structuur moeten aanbrengen en sturing geven?
“Kinderen neigen net als volwassenen naar de gemakkelijkste weg, dus als je alles op zijn beloop laat, zul je zien dat met name je jongens de hele dag zitten te gamen. Dat kun je voor jezelf dan goed praten omdat ze er Engels van opsteken, maar het is natuurlijk niet waar je heen wilt. Je wil inderdaad structuur aanbrengen en overzicht bewaren. Belangrijk is de keuze van leermiddelen. Er zijn allerlei formele en informele manieren om aan onderwijsmateriaal te komen. Je kunt bijvoorbeeld kant en klare onderwijspakketten met alle vakken importeren uit de VS, het VK of Australië.”
U heeft een volledige baan, dus het meeste thuisonderwijs komt voor rekening van uw vrouw. Hoe doet zij dat? Houdt zij gewoon schooltijden aan?
“De schooltijden zijn inderdaad ’s ochtends na het ontbijt. Dan is het schooltijd totdat ze klaar zijn. De jongere kinderen hebben hun eigen programma en zijn rond de middag klaar. De oudste heeft inmiddels wat meer te doen. Die is op zijn laatst klaar om een uur of half drie. Mijn vrouw stelt per week of per maand vast wat ze moeten doen. Ze mogen ook vooruit werken. Zo is vrijdag de dag dat ze computerspelletjes mogen doen. Als ze die dag goed willen gebruiken moeten ze vooruit werken. Dat ze zelf leren plannen is een belangrijk onderdeel van ons thuisonderwijs. We hebben paar spelletjes die ze mogen spelen. De oudste laten we wat losser, omdat hij bezig is te leren programmeren en te ontwerpen op de computer. De beste aanpak is dan de computer midden in de kamer te zetten, zodat je er een oogje op kunt houden.”
Sta je er als thuisonderwijzers helemaal alleen voor?
“Gelukkig is er de Nederlandse Vereniging voor Thuisonderwijs (NVvTO), die je op allerlei manieren kan helpen. Dat varieert van het schrijven van de brief aan de leerplichtambtenaar tot aan het uitwisselen van goede methodes, van hoe je de dag indeelt tot aan de gradaties van het radicale ‘ontscholen’ en hoe je een ‘klassieke boeken educatie’ kunt invullen. Van die hulp maken wij ook gebruik. We gaan naar bijeenkomsten die de NVvTO belegt, waar ouders ervaringen kunnen delen. Er leven vaak praktische vragen: welke lesmethoden zijn er? Wat kost het? Zit er een lerarenhandleiding bij? Zulke dingen zijn belangrijk om te weten voor thuisonderwijzers.”
Hoe vult u de vorming van u kinderen in bredere zin in?
“Wij zoeken vooral Nederlandse klassieke werken, omdat we het belangrijk vinden dat onze kinderen ingebed worden in de Nederlandse cultuur, die natuurlijk weer onderdeel is van de Westerse beschaving. Voor ons horen bijvoorbeeld Dik Trom erbij en Annie M.G. Schmidt. Onlangs heb ik een kinderbewerking van de Vier Heemskinderen voorgelezen. Bij onze aanpak hoort ook de kinderen zo snel mogelijk Engels te leren. Onze oudste van 11 kan al redelijk Engels lezen. Hij heeft zijn vakken ook in die taal omdat we voor hem een Amerikaanse methode gebruiken. Bij mijn tweede zoon pakken we het weer anders aan, omdat die minder behoefte heeft aan een vast programma en meer eigen motivatie heeft om zelfstandig en projectmatig te werken. Het mooie van thuisonderwijs is dus dat je dit precies per kind kunt afstemmen. (lacht) Wij zijn een beetje wars van de modieuze etiketten waarmee scholen zichzelf graag aanprijzen, maar welbeschouwd doen wij precies dat waar zij zich graag op laten voorstaan. Namelijk: het onderwijs afstemmen en laten aansluiten bij de gegeven interesses van het kind.”
Laatst bijgewerkt: 31 augustus 2021 12:00