Het probleem van iedereen gelijk behandelen
Onlangs kreeg ik een e-mail van iemand die me vragen stelde over een opmerking die ik had gemaakt over omgangsvormen. Ik had geschreven dat omgangsvormen onderscheid veronderstellen. Ze roepen ons op om iemand die ergens in uitblinkt te eren met een speciale behandeling. Tegelijkertijd stellen zij ons in staat mededogen en consideratie te tonen jegens hen die minder of zwakker zijn. Ik beweerde dat ongenuanceerd egalitarisme geleid heeft tot de huidige onbeschaafde samenleving.
Waarom niet iedereen gelijk behandelen?
De schrijver van de e-mail was het niet eens met deze bewering en stelde dat alle mensen kinderen van God zijn en dat daarom iedereen het recht moet hebben om gelijk behandeld te worden, ongeacht wie hij is of wat hij bereikt heeft. Hiërarchische verschillen zijn slechts verzinsels die wrok oproepen en moeten daarom worden vermeden. De e-mail verraste me omdat ik nooit echt had nagedacht over zo'n bezwaar. Niet iedereen gelijk behandelen leek me heel natuurlijk. Maar nu drong het tot me door dat anderen een dergelijk bezwaar kunnen opwerpen en dus leek het me goed om, uit speciale (en dus onderscheid makende) consideratie voor hen, een antwoord te formuleren.
Gelijk in wezen en aard
Twee belangrijke problemen moeten worden opgelost. Het eerste probleem is het ophelderen van de verwarring tussen essentie en bijkomstigheden in hoe de menselijke natuur in elkaar zit. Ik ben de eerste om toe te geven dat alle mensen gelijk zijn in hun essentie als mensen. Als zodanig hebben wij allen een aantal fundamentele rechten, waaronder het recht op leven, eer, eigendom, gezin en geloof. Deze rechten brengen op hun beurt bepaalde universele manieren van behandeling voort die wij menselijk achten omdat zij in overeenstemming zijn met onze aard. Vanuit het perspectief van de essentie van onze menselijke natuur moet iedereen gelijk worden behandeld. Er moeten basismanieren zijn die universeel toepasbaar zijn en verwacht worden. Iedereen weet bijvoorbeeld dat we anderen niet onbeleefd of brutaal mogen behandelen. Wij moeten ieders fundamentele waardigheid respecteren. Tot zover kan ik het goed eens zijn met mijn lezer over dit basisniveau van omgangsvormen.
Bijkomstigheden veranderen alles
Dat leidt tot het tweede probleem - omgaan met onze bijkomstige kenmerken. De zaken worden ingewikkeld wanneer je begint te overwegen dat mensen ongelijk zijn in alles wat niet tot hun gedeelde essentie behoort. Mensen zijn enorm verschillend als we kijken naar hun deugdzaamheid, talenten, schoonheid, kracht, familie, traditie, en zovele andere bepalende kenmerken. Deze ongelijkheden van talenten, bekwaamheden en omstandigheden resulteren in een geordende hiërarchische samenleving waarin individuen of groepen specifieke leiderschapsrollen en -functies hebben, net zoals leden in een lichaam sleutelrollen vervullen. Dit leidt op natuurlijke wijze tot verschillende manieren van behandeling en consideratie. Dat wil zeggen dat hiërarchie niet verzonnen is, maar deel uitmaakt van de natuurlijke orde van de samenleving.
Alles gelijk maken vernietigt samenleving
Paus Pius X stelt in zijn motu proprio Fin Dalla Prima: "De menselijke samenleving, zoals die door God is ingesteld, bestaat uit ongelijke elementen, net zoals de verschillende delen van het menselijk lichaam ongelijk zijn; ze allemaal gelijk te maken is onmogelijk en zou de vernietiging van de menselijke samenleving betekenen." Een reeks van verschillende omgangsvormen helpt ons dus deze verschillen, die het gevolg zijn van de ongelijkheid in de maatschappij, zichtbaar te maken. Omgangsvormen helpen ons om dit onderscheid aan anderen kenbaar te maken.
Lees ook: Kleding, kuisheid en klassenverschil
Eerbiedigen van autoriteit
De noodzaak om onderscheid te maken wordt bijzonder duidelijk in het geval van ambten en autoriteit. God gebiedt ons onze vader en moeder en alle wettige autoriteit te eren, want alle autoriteit komt van God. Dit houdt een verschillende behandeling in, want er zijn anderen die niet zo geëerd worden omdat zij dit gezag niet delen. Eer is de achting die iemand geniet. Een van de belangrijkste manieren waarop dit publiekelijk tot uiting komt is door omgangsvormen en etiquette. Zo zijn de liefdevolle manieren waarmee wij onze moeders eren, bijvoorbeeld, heel anders dan de eenvoudige manier waarop wij andere dames eren. Wanneer wij een rechter aanspreken met "Edelachtbare" en hem respect betonen, erkennen wij het hoge doel van gerechtigheid in de maatschappij. Een priester wordt "eerwaarde heer" genoemd en met eerbied behandeld vanwege onze hoge achting voor zijn heilige ambt. Het niet erkennen van dit gezag door uiterlijke tekenen verzwakt het ambt en de goede orde van de samenleving. Daarom is een klaslokaal waar het onderscheid tussen leraar en leerlingen zo klein mogelijk is en waar egalitarisme de leidraad vormt voor spraak en gedrag, een recept voor rampspoed.
Mensen die een bijzondere prestatie leveren verdienen eer.
Prestaties eren
Er is nog een andere manier waarop omgangsvormen ongelijk worden toegepast. Deze bestaat in het geven van publieke eer als erkenning van daden of prestaties. Als deze daden zijn verricht ten voordele van de natie, dan is de maatschappij dank verschuldigd en moeten de betreffende personen personen in alle rechtvaardigheid publiekelijk worden erkend. Als een persoonlijke prestatie een mijlpaal van uitmuntendheid vertegenwoordigt die de hele samenleving verrijkt, dan is het rechtvaardig dat de persoon in kwestie wordt erkend, aangezien dit het algemeen welzijn ten goede komt. Dit is wat wij doen wanneer wij soldaten erkennen en bedanken voor hun dienst en opoffering. Dat is ook de reden waarom wij het harde werk en de eruditie van iemand met een doctorstitel eren door die persoon aan te spreken met de terechte titel doctor (die ik aantrof in de e-mailhandtekening van mijn bezwaar makende lezer).
Bijzondere eerbied
We behandelen de ontvanger van een onderscheiding, een Nobelprijswinnaar of iemand die de natie trots maakt op zijn prestaties, natuurlijk met bijzondere eerbied. Dergelijke omgangsvormen en publieke bejegening zijn goed voor de samenleving, omdat het de deugd van dankbaarheid jegens anderen bijbrengt. Het biedt een gelegenheid voor rechtvaardigheid, waarbij we anderen geven wat hun toekomt. Degenen die geëerd worden, hebben een enorm voordeel voor de samenleving, omdat zij een voorbeeld zijn dat anderen motiveert om naar uitmuntendheid te streven.
Lees ook: Waarom hebben moderne mensen geen vrienden?
Misplaatst medelijden
Mijn argumenten zouden zelfs in onze egalitaire wereld steekhoudend moeten zijn. Ik vermoed echter dat de hierboven genoemde gevallen niet tot de kern doordringen van de reden waarom veel mensen voor iedereen gelijke omgangsvormen wensen. Velen hebben een afkeer van het ongelijk behandelen van mensen omdat zij een misplaatst begrip van medelijden hebben. Zij denken dat we door iemand te eren die groter is, iemand die minder is laten lijden. Zij associëren ongelijkheid met trots en wreedheid. Zij geloven dat de enige manier om dit valse dilemma te omzeilen is om uitmuntendheid te verhullen en iedereen hetzelfde te behandelen. Op die manier zouden wij zogenaamd mededogen en christelijke naastenliefde beoefenen. Het tegendeel is waar. De samenleving wordt verrijkt door de enorme ongelijkheid van ambten, voorwaarden en omstandigheden.
Verschillende behandeling nodigt uit tot excellentie
Omgangsvormen versterken de gewoonte om aan anderen te denken en deze sociale verschillen te erkennen. Een boek van omgangsvormen is een verzameling van vaste formules die verschillende sectoren van de samenleving harmoniseren. Omgangsvormen hoeven niet alleen regels te zijn, maar kunnen ook ontroerende uitingen zijn van tederheid, consideratie en genegenheid die een uiting zijn van waarachtig mededogen. Door uitmuntendheid en vulgair gedrag op gelijke voet te stellen, bewijzen we niemand een dienst. Mensen beoefenen ware christelijke naastenliefde wanneer zij hun plicht doen om uit te blinken in deugdzaamheid en voortreffelijkheid. Het is verkeerd om mensen het recht te ontnemen om voorbeelden voor ogen te hebben die zij kunnen imiteren en bewonderen. Omgangsvormen helpen het beste in ons naar boven te brengen. Iedereen, en de maatschappij zelf, wordt erdoor verheven.
Gebrek aan goede manieren leidt tot grofheid
Het laatste probleem met het gelijk behandelen van iedereen is dat de logica van dit valse medeleven onvermijdelijk leidt tot het aannemen van de kleinste gemene deler van omgangsvormen om het lijden van de laagsten te voorkomen. Erger nog, het leidt ertoe dat iedereen de hoogste rechter wordt over wat deze manieren zijn, omdat iedereen subjectief beoordeelt wat hem het minste leed berokkent. Zo maken sommigen van omgangsvormen alleen datgene wat hen behaagt en de minste inspanning vergt. Anderen trekken zich terug in een individualistische wereld waarin zij geen werkelijke behoefte zien aan andere omgangsvormen dan die welke hun eigenbelang dienen. In de jachtige onmatigheid van de wereld van onmiddellijke bevrediging, verwerpen zovelen goede manieren en verheerlijken vulgariteit. Deze houding verankert een universele code van onbeleefdheid die onze egalitaire samenleving helaas kenmerkt.
Juist niet iedereen gelijk behandelen
Ik vrees zelfs de dag waarop alle manieren van omgang gelijk zullen worden verklaard. Niets is grover dan een vals medelijden dat alle voortreffelijkheid onderdrukt. Er is geen grotere tiran dan de egocentrische individualist die geen rekening houdt met anderen. Er is geen ergere onverdraagzaamheid dan zij die beweren alles te tolereren in de naam van christelijke naastenliefde. Dit alles leidt tot een politiek correcte wereld die weigert enige superioriteit of inferioriteit te erkennen - zelfs de meest voor de hand liggende - uit angst anderen te beledigen met de waarheid. Kortom, het leidt tot de onbeschaafde samenleving die onze maatschappij zo gepolariseerd en versplinterd heeft. En zo laat ik mijn betoog rusten. Ik heb geprobeerd het rustig maar hartstochtelijk te beargumenteren, logisch en met alle respect voor degenen die bezwaar zouden kunnen maken. Als we willen terugkeren naar de orde in de burgermaatschappij, stel ik beleefd voor dat we niet iedereen gelijk moeten behandelen.
Dit artikel van John Horvat II werd eerder in het Engels gepubliceerd op tfp.org
Laatst bijgewerkt: 29 november 2023 17:28