De boodschap van Jordan Peterson spreekt veel mensen aan, maar schiet op belangrijke punten tekort.
Hoe Jordan Peterson leidt tot Freud en Darwin, in plaats van tot God
12 regels voor het leven, Een remedie tegen chaos van psycholoog Jordan Peterson is geen gewoon boek. Het is verfrissend dat het boek de heersende politiek-correcte maatschappij aanvalt en mensen uitdaagt verantwoordelijkheid te nemen voor hun daden. Het is de moeite waard om zulke doelen voor te houden.
Aansprekend maar tekortschietend
Het idee van regels spreekt aan, omdat iedereen weet dat er regels voor het leven moeten zijn. Regels verduidelijken en definiëren meestal. Ze geven doel en betekenis aan wat je doet. Ze zijn vandaag de dag zo nodig. Maar deze twaalf regels lijken veel in de lucht te laten hangen. Het is niet duidelijk wat je ervan moet denken, of van de uitleg van de auteur, omdat ze zo onconventioneel zijn. Dan realiseer je je dat de regelmaker geen vaste regels volgt; hij verzint ze gaandeweg. Dat geeft hij zelf ook toe in zijn boek. Peterson’s 12 regels voor het leven schiet daarmee tekort.
Onoverzichtelijk en esoterisch
De eerste tekortkoming van het boek is dat het rommelig en esoterisch overkomt. De auteur heeft de neiging om eenvoudige dingen ingewikkeld te maken. Hij doet veel moeite om denkers aan te halen die hij belangrijk vindt - Darwin, Freud, Jung, Nietzsche, of Heidegger. Al deze auteurs komen met complexe en zelfs antichristelijke ideeën die de werkelijkheid proberen te verklaren. Peterson gebruikt deze overweldigende filosofische en psychologische systemen om zijn regels zonder regels te maken. Achter het esoterische jargon gaat een verwarrende mengeling schuil van existentialistische leerstellingen, psychoanalytische concepten en oosterse taoïstische gedachten die weinig gelijkenis vertonen met iets christelijks. Dingen die zo eenvoudig zouden moeten zijn, worden ingewikkeld omdat hij volhoudt dat er geen eenvoudige antwoorden zijn op fundamentele vragen. Omdat hij weigert zich in hokjes te laten stoppen of een etiket op te laten plakken, heeft zijn uitleg steeds de neiging om de zaken heen te dansen.
Op het banale af
Daarom zou je willen dat hij gewoon zou zeggen wat er gezegd moet worden, zonder al het existentialistische jargon, of, vooral, zijn obsessie met het Zijn met een hoofdletter Z. Als hij gewoon zou kunnen zeggen wat hij bedoelt met God en weg zou blijven van de vage abstracties die zo’n ongemakkelijk gevoel geven. Als hij zichzelf kon definiëren op het gebied van moraliteit en menselijk gedrag in plaats van dat over te laten aan tientallen miljoenen jaren evolutie. Behalve dat hij eenvoudige dingen ingewikkeld maakt, lijdt Peterson ook aan een tegengestelde beperking: hij probeert echt complexe dingen eenvoudig te maken. Hij doet te veel zijn best om trendy, populair en "toegankelijk" te zijn. Misschien gaat hij ervan uit dat zijn lezer geen gewoon mens is die in de echte wereld leeft, maar dat je iets uit de popcultuur nodig hebt om de werkelijkheid te begrijpen - een mobiele telefoon, een skateboard of een filmreferentie, alles om te bewijzen dat je bij de tijd bent. Hij vult zijn boek met verhalen, voorbeelden en verwijzingen die bedoeld zijn om indruk op je te maken met hun banale alledaagsheid.
De suggestie van diepzinnigheid op los zand
Zo wordt u bijvoorbeeld gevraagd te stoppen en een kat te aaien die u op de weg tegenkomt (regel #12). Een andere regel roept op om rechtop te staan met de schouders naar achteren (regel #1). Kinderen die aan het skateboarden zijn niet tegenhouden (regel #11) is nog zo'n alledaagse verwijzing die niet voor veel mensen is weggelegd. Hij vertelt in deze hoofdstukken de tragische verhalen van jeugdvrienden of de psychologische problemen van zijn patiënten. In plaats van regels die zekerheid weerspiegelen en een universele en morele wet aangeven, krijgt de lezer op ervaring gebaseerde richtlijnen die het "proces van Zijn" weerspiegelen dat geen vaste regels volgt en waarin niets zeker is. Peterson schrijft: "Juist Zijn is een proces, niet een toestand; een reis, niet een bestemming. Het is de voortdurende transformatie van wat je weet, door ontmoeting met wat je niet weet, in plaats van het wanhopig vasthouden aan de zekerheid die hoe dan ook eeuwig ontoereikend is."
Boek Peterson leidt naar Freud en Darwin, niet God
De niet-christelijke benadering
Dit leidt tot het volgende probleem met Peterson's Regels voor het leven. Ze zijn beperkt in hun vermogen om levens te veranderen. Je hoort veel dingen over wat hij heeft gedaan. Degenen die de werken en video's van de auteur prijzen, wijzen er graag op hoe hij erin slaagt christelijke ideeën te presenteren op moderne niet-christelijke manieren. Jonge mensen houden van zijn lezingen. Ze raken opgewonden van deze zeer traditionele ideeën zonder te beseffen hoe conservatief ze zijn. Men zegt dat veel jonge mannen zich weer tot het geloof bekeren. Velen zeggen nu dat zijn niet-christelijke benadering een van de beste manieren is om het christendom te presenteren aan de jeugd en aan hen die sceptisch zijn.
Peterson leidt naar Darwin en Freud
Maar Petersons opvatting van het christendom als een mythologisch verhaal "verzonnen door de collectieve verbeelding" gaat voorbij aan de fundamentele waarheden van het christelijk geloof. Hij kan dus niet iemand tot de Kerk of het geloof in God leiden, omdat hij niet tot de Kerk behoort of deze overtuigingen aanhangt. Hij is (vooralsnog) niet van plan dit te doen, en hij zal eerlijk de eerste zijn om dit toe te geven. Degenen die later geïnteresseerd raken in de Kerk en zich bekeren vanwege Peterson’s anti-postmoderne ideeën zijn uitzonderingen op de regel. De regel is dat Peterson mensen zal leiden naar Darwin, Freud, Jung, Nietzsche, en Heidegger, die hij bewondert en onderwijst. Dat is waar hij je heen wil leiden, omdat dat is waar hij is. Nogmaals, hij zal de eerste zijn om dit toe te geven.
Lees ook: Regels zonder God en eeuwig leven: de tekortkomingen van Jordan Peterson's nieuwe boek
De mislukte poging tot een christendom zonder Christus
Peterson stelt belangrijke vragen over de postmoderne samenleving, en hij zal proberen u te redden van de politiek-correcte verwoesting die eruit voortvloeit. Hij zal misschien de broodnodige noties van verantwoordelijkheid en religie aanreiken (die hij definieert als slechts "passend gedrag"), maar hij kan je niet verder brengen. Helaas, niets is zo onorigineel als de voortdurende poging om oude ideeën op nieuwe en vernieuwende manieren te presenteren. Door de geschiedenis van de Kerk heen zijn er altijd mensen geweest die hebben geprobeerd "de jeugd aan te trekken" of "de boodschap te actualiseren" door zich aan te passen aan de cultuur. De twintigste eeuw was inderdaad een mislukte poging van de Kerk om de wereld te omhelzen. Dat is de reden waarom velen de neiging hebben om veel te veel te lezen in de werken of lezingen van Peterson. De wereld is vol van mensen die op zoek zijn naar mensen die een "niet-christelijk christendom" kunnen presenteren in de hoop dat het iets aantrekkelijker en vriendelijker voor de wereld zal zijn. Zij grijpen zich vast aan Peterson ondanks zijn duidelijk tekortschieten.
De echte Waarheid is veeleisend
Het resultaat is altijd een grote desillusie. Voorstellingen van het geloof zoals die van Peterson hebben de neiging de christelijke ideeën zodanig te veranderen dat ze niet langer christelijk zijn. Christelijke ideeën hebben alleen zin binnen de context van de boodschap van Christus. Hoewel God op mysterieuze manieren kan werken, bekeren deze beperkte methoden over het algemeen geen mensen. Waarheid is altijd heel eenvoudig en onopvallend. Je wordt aangetrokken door haar eenvoud en innerlijke logica. Het moet goed worden gepresenteerd, maar het hoeft niet te worden aangekleed met mooie taal of verwarrende concepten. Dit geldt in het bijzonder voor de waarheden van het geloof. Zij zijn aantrekkelijk voor allen omdat zij in overeenstemming zijn met de menselijke natuur die verlangt naar alles wat verheven en goddelijk is. De Waarheid moet niet verborgen worden gehouden, maar in haar geheel worden getoond, waardoor zij steeds begeerlijker wordt. De Waarheid eist echter wel loyaliteit, integriteit en opoffering, wat het moeilijk maakt voor hen die gehecht zijn aan de wereld. Om jezelf te bevrijden van de tirannie van de passies en gehechtheid, heb je universele regels nodig, niet alleen voor het leven maar voor de eeuwigheid.
Dit artikel van John Horvat II werd eerder in het Engels geplaatst op tfp.org
Laatst bijgewerkt: 29 november 2023 17:26